Fløgstad og fotnotane

Den siste veka har det vore to kulturdebattar her til lands.
Den eine knyt seg til FrP, Erik Fosnes Hansen og ei papirkule. Den andre til Kjartan Fløgstad og hans nye historiske roman, Grense Jakobselv.

For dei som ikkje har lese kultursidene i noka avis den siste veka, kan eg kort samanfatte debatten slik: Han dreier seg om kor vidt Fløgstad (og i vidare konsekvens, alle andre forfattarar) skal oppgi kjeldene dei har bygd romanane sine på.

Fløgstad og mange med han meiner at det vil vere mot sjølve naturen til romanen å måtte oppgi kjelder. Eit noteapparat i ein roman? Kva med alt ein har dikta til? Kva med alle dei umedvitne kjeldene ein bygg på?

Eg, for min del, stiller meg ikkje framand til å oppgi kjeldene eg har brukt i ein historisk roman. Eg vil absolutt ikkje oppgi dei i eit noteapparat. Det er trass alt skjønnlitteratur, og så framt ein ikkje har eit særskilt poeng med fot- eller sluttnotane sine (som Silje Fretheim har i Tilfeldigvis. Arial Footlights forhistorie eller Susannah Clarke i Jonathan Strange & Mr. Norrell), ser eg ingen grunn til å bruke dei, langt mindre bli pålagt å ha dei.
Og ikkje berre av omsyn til lesinga, men av omsyn til skjønnlitteraturens fridom både som kunstart og som høve til å kome med digt og forbannet løgn i nett den skalaen ein sjølv vil. Det er ikkje sakprosa.

Like fullt er der ein del romanar som beveger seg på knivseggen mellom sakprosa og skjønnlitteratur. Den biografiske romanen, til dømes. Eller den historiske. Eg ser det som meir truverdig om der finst eit etterord i ein historisk roman, der forfattaren seier noko om kjeldene ho har brukt for å konstruere det forgangne universet vi blir tekne med inn i. Dersom eg nyttar sitat vil eg gjerne oppgi ein stad kor desse er henta frå, og dersom eg bygger ein heil roman på til dømes ei bestemt historie eg har funne i ein fangeprotokoll, vil det vere naturleg for meg å oppgi dette i noko slikt som eit etterord.

Men eg er jo historikar. Eg føler med Tore Pryser i hans frustrasjon over å ikkje bli æra for det nitidige arbeidet han sikkert har nedlagt i si forsking.
Når det er sagt har Kjartan Fløgstad publisert eit essay som kom samtidig med Grense Jakobselv der han nemner kva kjelder han har brukt. Det kunne kanskje vere nok?

Gjennomtenkt om skriving

Mette Karlsvik er intervjua i Nettbiblioteket, der ho fortel yttarst intelligent og gjennomtenkt om skjønnlitterær skriving, journalistikk og ei blanding av begge. Intervjuet kan lesast HER.

Ein spennande bokhaust

Til trass for at det verkar som om det berre er Lars Saabye Christensen som har kome med bok denne hausten, er det mange fleire og spennande bøker på marknaden, som iallfall eg gler meg til å lese.

Hilde Myklebust si nye diktsamling Søkk, med dette vakre omslaget, ser eg fram til. Likeeins Mette Karlsvik si tredje og komande bok Pol, som ho las så flott frå på pressekonferansen. Meddebutant Jan Roar Leikvoll sin mørke roman Eit vintereventyr ser eg også fram til å lese, det same gjeld debutanten Rune F. Hjemås si kortprosasamling Eg er ikkje redd, eg er ikkje redd, som kjem i september. Og desse er berre frå mitt eige forlag!

Eg har no tråla dei andre store forlaga sine nettsider for å freiste få has på andre nye og spennande titlar, men eg fekk ingen umiddelberre aha-opplevingar. Og dessverre er det ikkje like lett å få has på kven som er debutantar på dei andre forlaga. På den fronten må eg i all beskjedenheit seie at Samlaget er langt betre!

Intervju i Dag og Tid

Blodskam og søvnløyse

Vekas debutant: Aina Basso (29)
Boka: Ingen må vite (Samlaget)

– Kan du fortelje litt om boka di?
– Ingen må vite er ein historisk roman frå 1730-åra og handlar
om den unge jenta Ingeborg som veks opp på ein avsidesliggjande
gard ein stad i Noreg. Bakpå boka står det at det er
ein roman om kjærleik og blodskam. Handlinga er bygd over
historiske kjelder som eg analyserte då eg tok mastergraden i
historie, og på eit overgripande nivå kan ein seie at boka handlar
om makt – om overmakt og avmakt, og om tilhøvet mellom
den vesle og den store, i familien og i samfunnet.

– Kva tid begynte du å skrive på frivillig basis generelt, og
på denne boka spesielt?
– Eg byrja lage teikneseriar før eg lærde å skrive, og dei
første novellene skreiv eg som niåring, gjerne for å underhalde
vener i bursdagsselskap og slikt. Denne boka byrja eg
så smått å skrive på i 2005, eit halvt års tid etter at eg var ferdig
med masteroppgåva om blodskam.

– Kva er det som driv deg til å skrive?
– Det er rett og slett ei sterk drift eg ikkje klarer å motstå.
I periodar får eg ikkje sove viss eg ikkje skriv, og alt eg ser og
alt eg gjer, triggar idéar eller skaper setningar i hovudet som
verkar som det aller viktigaste i verda akkurat då.

– Trudde du at alt kom til å ordne seg for deg her i livet,
berre du fekk gitt ut ei bok?
– He he. Nei, eg gjorde nok ikkje det. Men eg kjende at
noko fall på plass inne i meg då eg fekk telefonen frå forlaget
om at manuset var antatt. Det var ei vedunderleg kjensle!

– Er du engsteleg for å ende opp som éinboksforfattar?
– Nei, det er eg ikkje. Det er altfor mange påbyrja manus
i skuffa til at eg trur det vil skje. Eg forstår utifrå spørsmålet
at det må vere den kanskje største skamma ein forfattar kan
oppleve, men eg er ikkje redd for det og synest heller ikkje
det ville vore skammeleg om det blei slik.

– Kva er det mest gledelege ved å gi ut ei bok?
– At det gir legitimitet til å halde fram. Eg ville skrive uansett,
men det er kjekt at nokon andre kan få lese det òg.

– Kva forfattarar har vore viktige for deg?
– Svært mange og ulike, i ulike periodar i livet. Men i det
siste vil eg trekkje fram Virginia Woolf, Paal-Helge Haugen,
Jon Fosse, Dag Solstad og Marit Kaldhol.

– Må ein forfattar skrive ut av ei indre nødvendigheit for
at det skal bli bra litteratur ut av det?
– Eg trur ikkje det finst reglar for korleis eller kvifor ein
forfattar må eller skal skrive for å få til bra litteratur. Tvert
om trur eg det finst like mange måtar som det finst bøker og
forfattarar.

Av Agnes Ravatn, Dag og Tid
agnes@dagogtid.no

Haustlanseringa

Haustens debutantar. Frå venstre Rune F. Hjemås, Terje Torkildsen,
Terje Jonassen, underteikna og Jan Roar Leikvoll (bilete frå dagbladet.no)
I går var det duka for Samlagets haustlansering.

Først var det pressekonferanse på Det Norske Teatret, der haustlista blei presentert og fire forfattarar las opp frå sine bøker -vaksenbokdebutanten Jan Roar Leikvoll las frå romanen Eit vintereventyr, ungdomsbokdebutanten Terje Torkildsen las frå sin ungdomsthriller Marki Marco, Mette Karlsvik las frå si tredje bok Pol og Solfrid Sivertsen las frå Eit plutseleg mørke. Det var også utdeling av Sigmund Skard-stipendet, og denne gongen gjekk det til den sympatiske forfattaren Edmund Austigard.

Seinare var det full fest på Samlagshuset, med mykje god fingermat, mykje godt å drikke og stappfullt av forfattarar, forlagsfolk, målfolk, journalistar og diverse andre.

For min del var det ein begivenheitsrik, lang, spennande og slitsam dag, med mange nye kjenningar, mykje tull og tøys og ei merkeleg kjensle av både klimaks og anti-klimaks på same tid. I dag har det utkrystallisert seg ei enkare kjensle, nemleg av glede og forventning til kva som skal skje vidare.

Eg er forøvrig intervjua i dagens utgåve av Dag og Tid, for dei som skulle finne det interessant.

Eg blir bloggintervjua

Her er ei lenke til Elin Sjølies ferske bloggintervju med meg.

Vi møttest på Litteraturhuset på torsdag, Elin stilte spørsmål og eg forsøkte å svare så godt eg kunne. Og etterpå håpte vi at eg skulle vere litt fotogen, slik at ho fekk nokre relevante illustrasjonar til intervjuet.
Takk, Elin!

Solstad i Samtiden

Selv er jeg for ytringsfrihet i alle land, uten at jeg kan si at det er det viktigste problemet i noen av de land som mangler den, men jeg gjentar at jeg skulle ønske ytringsfrihet ble innført i forbindelse med de helt nødvendige endringer som må skje i fattige land, men her er det ikke mye jeg kan gjøre fra eller til, uten å støtte det arbeidet Forfatterforeningen gjør for å få løslatt fengslede forfattere, og glede meg med dem når det lykkes. Nei, ytringsfrihetens ødeleggende kraft viser seg først og fremst når ytringsfriheten blir dyrket som en hellig idé i Norge, og i Vesten forøvrig. Da kan jeg ikke annet enn protestere.

Dag Solstad: "Om ytringsfriheten". Samtiden 2/2008.

Ja. No har eg lese det omdiskuterte essayet til Noregs, for ei vekes tid, mest forhatte forfattar. No trur eg det heile har blåse over, debatten er død, folk har sagt det dei hadde å seie. Og det er kanskje like greitt.

Eg må seie eg forstår kva Solstad meiner i dette essayet. Han set det riktignok på spissen, og blir teken for å vere - og dømt etter kriterium basert på at han er - strengt sakleg, noko han på sett og vis ikkje er, då dette er eit litterært essay, og i mine auge ikkje eigentleg sakprosa.

Eg likte essayet. Eg las det på senga, eg humra, eg koste meg, slik eg alltid gjer når eg les Solstad. Cathrine Sandnes sa då ho blei intervjua i Klassekampen her for ei stund sidan at "(e)nten er disse kommentatorene svake lesere, eller så benytter de uredelige retoriske grep for å framstille seg som smartere enn Dag Solstad. Det er det i virkeligheten svært få norske journalister som er."

Og det er akkurat det eg tenker, kvar gong eg les Solstad: Dette er ein uhyre smart mann. Han er i tillegg noko så uvanleg som eit andsmenneske, og kan hende endåtil eit puristisk andsmenneske, noko eg også gler meg over at det framleis, i dag, i Noreg i 2008 er muleg for eit menneske, ein forfattar, å gå rundt og vere:

Jeg tilbringer så lite tid ute blant folk som mulig. Det er for ikke å bli åndelig kneblet, men beholde min åndelige salutt (salute mentale på italiensk). Jeg tilbringer helst tida i mitt (vårt) bibliotek. Der befinner det meste av det jeg trenger for å kunne puste fritt. (...) Det er andre steder enn i naturen jeg ikke kan puste fritt. Og det er ute i samfunnet, eller Media, som det gjerne heter. Selv om jeg er velsignet med ytringsfrihet av første grad, så har jeg aldri kjent meg så ufri ute i media som i dag.

Elles likte eg godt denne skildringa av forfattarbiblioteket, som viser at også potensielt puristiske andsmenneske som skriv kritiske essay om våre heilage idear, har menneskelege sider som vi (iallfall eg) kan kjenne oss igjen i:

Mitt (vårt) bibliotek er dekket av bøker fra gulv til tak, og det er høyt under taket. Bøkene står tett i tett i sine hyller, ja så tett at det hender at når jeg skal sette en bok inn igjen på plassen sin etter endt bruk, så må jeg bruke ganske lang tid før jeg får presset den inn igjen, noe som den boka, og de to på sidene av den, ikke har godt av, ja det hender jeg må gi det opp, og erstatte den boka jeg nettopp har lest, med en annen og tynnere, men i den samme kategori og med forfatternavn på den samme bokstav. Den nye tar jeg fra vinduskarmene, eller et bord, og idet siste også fra en stol som midlertidig er tatt i bruk som oppstablingsplass for bøker.

Samtidas Solstad

Eit forsvar for Dag Solstads essay om ytringsfridomen kan de lese her. Det er Samtiden-redaktør Cathrine Sandnes som blir intervjua i Klassekampen.

Sjølv har eg det siste nummeret av Samtiden liggande på nattbordet, men har så langt ikkje fått tid til å lese det forhatte essayet til ein av Noregs største forfattarar, og ein av mine største forfattarfavorittar. Eg trur på Cathrine Sandnes, her, berre så det er sagt. Men eg skal lese essayet slik at eg kan gjere opp mi eiga meining.

Og her er forøvrig eit anna godt blogginnlegg, som også forsvarar den utskjelte.

Fin artikkel

om Ragnar Hovland i Klassekampen.
Men han skulle vore skriven på nynorsk.
Hovland som seier "jeg"? Det kling liksom ikkje heilt.

Ronnie M.A.G. Larsen

I går var eg på lanseringa til den andre debu-tanten frå øya mi i år, Ronnie M.A.G. Larsen.

Eg har tidlegare, med hjelp frå ei matematikkyndig venninne, fått utrekna følgjande prognose, som skal vise de der ute kor ufatteleg lita denne øya er, og akkurat kor usannsynleg det er at det kjem to skjønnlitterære debutantar frå denne øya i løpet av eitt år. Spesielt sidan det ikkje har vore nokre andre forfattarar derifrå på dei store forlaga tidlegare.

Ronnie vart lansert på Mono, det var mykje folk og god stemning. Først las Ronnie ei novelle frå debutboka si Offa - forteljingar frå ei øy, som altså er historier lagt til akkurat denne vesle sunnmørsøya vi begge har vakse opp på. Deretter las Frode Grytten ei av sine noveller, 2 CV, med stemningsfullt gitarakkompagnement av Rune Berg frå The Margarets (det relativt suksessfulle bandet frå Giske som også Ronnie M.A.G. Larsen er ein del av), før bandet drog nokre låtar.

Til slutt las Ronnie endå ei novelle, og etter trampeklapp publikum las han endå ei.

Dette kan altså sjåast som litt reklame for den morosame og koselege medbygdingen min.

Vi har planar om å slå oss saman til hausten når boka mi er komen, og ha eit arrangement der vi begge les og forhåpentlegvis The Margarets speler.

Litt eigenreklame

Intervjuet med meg skal kunne lesast på nettet viss de klikkar her og vél "Les Nytt i uka på nettet" i menyen til høgre.

Ekteskapet

Som Tehme Melck så vidt er inne på i denne bloggposten, var dagens kronikk i Aftenposten Farvel til nynorsken, av forfattar og journalist Brynjulf Jung Tjønn.

Mitt kjennskap til denne unge forfattaren er opprinneleg gjennom hans nettstad http://www.jung.no/, og fordi han sendte meg ein førespurnad om å bidra med tekstmateriale til denne nettstaden etter at han fekk nyss om at eg skulle debutere til hausten. Eg hadde ingenting som var ferdig nok til publisering og som kunne stå på eiga hand (dikt, novelle, kortprosa), så eg har lagt det på is inntil vidare. Noko seinare fekk eg ein invitasjon til lanseringa av hans andre bok Lyden av noen som dør, som kjem i mai, og som faktisk er skriven på nynorsk. Og at denne boka, som like gjerne kunne vore ei bokmålsbok utifrå tittelen, faktisk er på nynorsk, spring rett til kjerna av det kronikken hans handlar om.

Han skriv at "alt" er lov i nynorsk i dag (det er det jo ikkje, då det t.d. ikkje er lov til å skrive skille eller fortelle, til mi vesle sorg), og at han, etter å i lang tid ha vore utru med bokmålet, er blitt språkforvirra i så stor grad at han no planlegg å skilje seg frå sin tidlegare nære venn nynorsk, og gifte seg med bokmål i staden.

Han er altså eit lite hjartesukk, denne kronikken, og kjem på eit tidspunkt der iallfall eg er yttarst medviten om nynorskens ymse sider. Eg kan forstå det Tjønn er inne på, hans frustrasjon og hans resignasjon. Samtidig forstår eg det ikkje. Han er oppvaksen i Sogn, har ei nynorsk dialekt (i hovudsak, alle såkalla nynorske dialekter eg kjenner til er i varierande grad influert av bokmålet) og gav ut sin første roman på nynorsk, sjølvsagt på nynorskens høgborg Samlaget. No har han gått over til Cappelen Damm, og er altså språkfrustrert.

Sjølv ville eg aldri tatt ut skilsmål med nynorsken. Til det er han for viktig for meg, både idealistisk, politisk, og ikkje minst litterært og kunstnarisk. Det er trist for nynorsken at han mistar forfattarar som Brynjulf Jung Tjønn. Kanskje er det ikkje så dumt med ei ny, strengare og meir einskapleg nynorsknorm. Bokmålet er jo allereie enkelt og normativt. Nynorsken kunne kanskje bli meir levedyktig om ein modernisert einskap vart innført?

Avil er også engasjert i dette temaet.

For å feire kvinnedagen

skal eg snart begi meg til Litteraturhuset for å oververe eit foredrag om Simone de Beauvoirs Det annet kjønn, som er eit ledd i foredragsrekka Bøkene som forandret verden. Det er førsteamanuensis i filosofi, Tove Pettersen, som skal foredra, og eg kjenner eg gler meg.

Etterpå skal eg på iscenesett lesing av Marit Kaldhols stykke Sommarfuglhonning på Det åpne teatret. Stykket vart maltraktert av regissøren under Norsk Dramatikkfestival, og eg gler meg til å høyre teksten slik han faktisk var meint og skriven.

Det gylne kompasset

I likskap med Oda i Bharfot-bloggen, var også eg på verdspremieren av Det gylne kompasset i går, i den store salen på Colosseum kino (der alle fekk gratis, smørvassent popkorn).

Som mange andre, har eg lese og kost meg med alle bøkene i Phillip Pullmans fantasytrilogi Den mørke materien (His Dark Materials), og dette er altså filmatiseringa av den første boka. Eg var litt skeptisk til Nicole Kidman i rolla som Mrs. Coulter, men syntest ho gjorde ein retteleg god (eller skal vi seie vond) figur. Også Lyra vart gestalta på ein god måte, og eg syntest daimonane var flotte. Spesialeffektane var sjølvsagt spektakulære, og meir enn ein gong fekk eg tårer i auga og sug i magen. Spesielt Støvet gjorde inntrykk.

Kritikken mot filmen går på det same som kritikk mot filmatisering av store fantasyromanar alltid går på, nemleg at for mykje blir pressa inn på for liten plass, at det skjer for mykje heile tida og at ein del går tapt i overføringa frå eitt medium til eit anna. Men sånn er det. Dette veit vi. Utan å røpe for mykje, kan eg seie at slutten på filmen er endra i forhold til i boka. Boka endar nemleg på ingen måte lukkeleg. Kanskje er det to grunnar til at filmskaparane har vald denne framgongsmåten: 1. At barn treng håp etter ei kald og kynisk historie, og 2. At dei skal sleppe å lage fleire filmar, dersom den første skulle vise seg å bli ein flopp - noko eg ikkje trur den blir, etter oppmøtet på premieren i går og kritikken i dei fleste avisene.

Oppusing

Eg er for tida på jakt etter ei ny leilegheit, og ein ivrig besøkande på finn.no/eiendom.

Det blir sjølvsagt til at ein ser på litt av kvart, og særleg store, billege leilegheiter med påskrifta "moderniseringsbehov" lokkar meg til seg, sjølv om eg så klart aller helst vil ha noko eg kan flytte rett inn i. Eg har bestemt meg for kva eg er ute etter, maks pris, område (det blir definitivt ikkje på vestkanten denne gongen, av fleire openberre grunnar, m.a. pris) og minimumskrav. Eitt av desse minimumskrava er sør- eller vestvendt balkong.

Så kom eg over ei annonse som opplyste at "oppusing" var naudsynt. Som den merksame lesar vil merke seg, er det ein stavefeil i dette ordet. I staden for to s-ar, som i ordet "puss", er det ein s, som i ordet "pus". Leilegheita må altså pusast opp.

Kanskje er der mange leilegheiter der ute som hadde hatt godt av litt oppusing? Fløyel, plysj, pels og skinnfellar, mjuke puter og tepper?
Det gjeld berre å finne rette pusen for jobben.

Forbrytargeniet

Med neglefil og visakort brøt forfatteren Anne B. Ragde seg i helgen inn i Litteraturhuset, der en gigantisk collage med 36 norske forfattere henger. På kunstverket limte hun ikke mindre enn sju tegninger av seg selv.

Adressa, 29.10.2007

Jepp. Det skal eg også gjere når eg blir forfattar.

Edmund Austigard i postkassa og bokteltet

Sommarleg Austigard
I dag var eg innom Bok i (Oslo) sentrum.

Eg kom midt mellom to arrangement, så det blei til at eg kun såg siste tre minutta av innslaget i Saras telt, der mellom andre Ebba Haslund og Edmund Austigard hadde vorte intervjua. Eg fekk ikkje med meg sjølve pratinga, men kom tidsnok til å høyre siste del av det musikalske innslaget, som Edmund Austigard andektig lytta til med lukka auge, og Ebba Haslund nikka det søte, kvithåra hovudet i takt til, tydeleg nøgd.

Eg såg Edmund Austigard etterpå. Han stod og snakka med ei ung kvinne, smilande, verka sympatisk. Eg visste at eg skal lese den nye boka hans snart. Eg tenkte på det medan eg betrakta han. Eg tenkte på at eg skal gi ut bok på same forlag som han, på at vi kanskje kjem til å helse på kvarandre ein dag om ikkje altfor lenge.
Eg såg også Margit Walsø, forlagssjef i Samlaget og forfattar. Henne kjem eg også til å helse på (igjen), men då eg gjekk forbi henne i teltet, møttest ikkje blikka våre, og ho visste ikkje kven eg var. Kanskje kjem eg til å vere ein av debutantane som deltek på Bok i sentrum neste haust. Slike tankar gjorde eg meg, der eg tusla rundt mellom bokstablane. Etterpå gjekk eg innom Paleet og såg på alle dei dyre butikkane. Eg har allereie bestemt meg for at eg skal kjøpe ein flott kjole til lanseringsfesten min. Ein kjole eg elles ikkje ville tatt meg råd til. Kanskje frå ein av butikkane i Paleet.

Då eg kom heim låg Taxi for B.A. Beckström - eller kunsten å danse på furu i postkassa. Akkurat no ligg ho på salongbordet mitt. Eg har skrive namnet mitt heilt fremst. Snart skal eg opne henne og byrje å lese.

Opningsfest i Litteraturhuset

Eg har vore så heldig å få invitasjon til opninga av det nye Litteraturhuset i Wergelandsveien 29, som skal foregå fredag 5. oktober frå kl. 19. Arrangørane lokkar med velkomstdrink, billeg drikke utover kvelden og nattmat, samt følgjande program:

19.00
Dørene åpner
19.15 på Skriveloftet
Installasjon: Den siste vindussjiraffen
20.00 i Kafé Oslo
Oslo i litteraturen: Tove Nilsen og Lars Lillo-Stenberg m.fl.
20.00 i Sjeherasad
Iram Haq: Tusen og én natt
20.30 i Amalie Skram
Ebba Haslund og Mia Berner
20.30 på Skriveloftet
Minikonsert: Tora Augestad
21.00 i Wergeland
Få meg på for faen: Utdrag fra dramatiseringen av Olaug Nilssens bok
21.10 på Skriveloftet
Installasjon: Den siste vindussjiraffen
21.30 i Amalie Skram
Forbrytelsen: Jon Michelet, Unni Lindell, Kjell Ola Dahl, Gunnar Staalesen og Kim Småge leser en forbrytelse
21.30 i Nedjma
Iram Haq: Kateb Yacines bok Nedjma
22.15 på Skriveloftet
Installasjon: Den siste vindussjiraffen
22.30 i Wergeland
Solaris. Korrigert: Konsert med Hallvard W. Hagen fra Xploding Plastix
00.00 i Kafé Oslo
Nattmat

Dette kan då bli riktig så triveleg, trur de ikkje?!

Tatt av kvinnen

Stakkars Han
Laurdag var eg på kino og såg den nye filmen til Petter Næss, Tatt av kvinnen, som altså er basert på debutromanen til Erlend Loe ved same namn.

Det ville sjølvsagt vore litt ekstra interessant om eg no kunne gjere ei samanliknande analyse av bok vs. film, men det kan eg ikkje, ettersom det er så altfor lenge sidan eg las boka. Det eg imidlartid hugsar, er at eg likte boka best andre (og hittil siste) gongen eg las ho. Første gongen kom ho nemleg sørgeleg i skuggen av Naiv. Super, som var den Loe-boka eg byrja med, og som eg tvilar på at han nokon gong klarer å overgå. Andre gongen, derimot, hadde eg Naiv. Super trygt på avstand i minnet, og Tatt av kvinnen kom meir til sin rett. Og det er jo ei fin bok. Det er jo ei fin historie. Og eg må seie at det også var ein fin film.

Som kvinne må eg jo seie at eg grøssar på ryggen av den manipulative drittkjerringa Marianne. Eg tenker for meg sjølv: Slik må eg ALDRI bli, og kjenner meg rett ut forbanna når ho atter ein gong klarer å lure seg inn på den snille og kanskje litt lettlurte Han. Stakkaren har ikkje eingong eit namn. Det er så gale.

Historia er altså fin. Morosam. Lett. Og filmskaparen har vald fine fargar, fine kulisser, fine kostymer. Der er også nokre herlege, lett surrealistiske filmtriks, så som fyrverkerihjartet på himmelen nyttårsaftan, ein del tankar som kjem til liv, og ikkje minst den herleg korte båtturen frå Aker Brygge til ei ikkje namngitt øy langt oppe i nord.

Eg ser referansar til ein del nyare europeisk film, og kanskje spesielt ein av mine favoritttar, Den fabelaktige Amelie fra Montmartre av Jean-Pierre Jeunet. Det er den same herleg surrealistiske stemninga, dei same fine kulissene, og når handlinga foregår i Paris, også noko av den same parisiske estetikken. Eg tilrår denne filmen for alle som synest det er fint å gå på kino og le litt, og som synest det er flott at norsk film har fått eit skikkeleg oppsving dei seinare åra. Det hjelp også om du har sansen for Erlend Loe, med sin noko oppstilte og aparte, men veldig finurlege og morosame dialog.

Francis & Jane

(A) Becoming Jane
Denne helga har stått i filmens teikn, og eg har også byrja å lese ei ny bok.

På laurdag var eg på Gimle kino på Frogner saman med mi venninne M. og såg Becoming Jane eller Den unge Jane Austen, som er den svært opplysande, men også gørrkeisame norske tittelen.

Kino på Gimle gir, som dei fleste som bur eller har budd i hovudstaden veit, ei litt meir eksklusiv kinooppleving. Kjøp eit glas raudvin i Gimle bar i lobbyen før du går inn, nyt synet av raud plysj og polert, mørkt tre. Set deg deretter ned i setet med god plass til beina og eit lite bord til å sette forfriskningane på, og filmen byrjar. I dette tilfellet med ei nydeleg oversiktsscene over eit disig engelsk syttenhundretalslandsskap. Iallfall tenker vi oss at det er det. Deretter sveipar kameraet nedover og innover, og vi møter den unge Jane Austen, for høvet ikledd skikkelsen til den vakre og mørkaugde Anne Hathaway, som sit og skriv ved eit bord.

Og her lærte eg noko nytt om engelsk skriftkultur på slutten av 1700-talet: Jane skriv nemleg ikkje gotisk skrift, slik dei ville gjort i Noreg på den tida, noko eg (hovmodig som eg er) trudde var ein grov feil frå filmskaparane si side, men som visstnok (i det minste ifølgje ein ganske fyldig artikkel om gotisk skrift i Wikipedia) kan stemme. I Noreg gjekk vi over til denne såkalte "engelske skrivestilen" (som liknar dagens løkkeskrift) frå siste halvdel av attenhundretalet. Eg var klar over stilskiftet, men ikkje over at det var til "engelsk skrivestil" ein skifta. Nok om det.

Jane teikna av søstra Cassandra
Filmen fortset på den venta måten. Vi blir introdusert for karakterar som ein etter ein ber tydelege likskapstrekk med karakterane frå Jane Austens romanar, og også handlinga og replikkane kan i stor grad kjennast igjen frå romanar som Stolthet og fordom, Fornuft og følelse (eller Kjensler og klokskap, som NRK har vald å fornynorske tittelen til) og Emma. Om filmen viser den sanne historia om Jane Austen, endeleg avdekt av filmskaparane frå Hollywood, er vel heller utenkeleg. Men filmen er søt, den, om ein ser vekk frå at den har noko med Jane Austen å gjere, som mi venninne Kristine så treffande uttrykte det. Eg blei ikkje fullstendig rive med - kanskje fordi eg ikkje er spesielt glad i Anne Hathaway, og fordi eg visste at det ikkje kunne bli happy ending - Jane Austen døydde som kjent ugift som 41-åring. Men for all del: Det var ein veldig hyggeleg kveld: Ein søt kostymedramafilm, raudvin og Gimle er nok til å få meg i godt humør.

Og så var det Francis. I går byrja eg endeleg å lese Francis Meyers lidenskap, og så langt svarar boka definitivt til forventingane: Handlinga er passe spennande og interessant, det er lettlese, forfattaren brukar det same språket som alle andre forfattarar som har "ordet i si makt" (altså dei sedvanlege klisjeane og høviske uttrykksmåtane, ispedd litt meir enn eit snev av riksmålstendens) og han har den dramaturgiske framdrifta inne. Eit knippe konfliktfylte relasjonar mellom karakterane, eit mysterium frå fortida og ei kompliserande kjærleikshistorie. Dette blir nok hyggeleg. Boka er no einerådande både på nattbord og i veske, og eg kjem tilbake med anmeldelse når dei vel seks hundre sidene er ettertrykkeleg lesne og fordøyd.