Kva er eigentleg ungdomslitteratur?

Dette spørsmålet blei stilt på Litteratur på Blå i går og eg stiller meg også det same spørsmålet. Kva er eigentleg ungdomslitteratur?

Vi seier jo ikkje vaksenlitteratur om alle bøker som er for vaksne, gjer vi? Nei, der skil vi mellom romanar, noveller, kortprosa, lyrikk, dokumentarromanar, kiosklitteratur - jau, for vi skil kiosklitteraturen ut av den vanlege vaksenlitteraturen, gjer vi ikkje? Desse serieromanane som er til sals frå snurrestativ i kioskar og bensinstasjonar? Og vi skil også mellom dei gode, litterære bøkene og dei dårlege bøkene. 

Men det gjer vi ikkje i ungdomslitteraturen. I ungdomslitteraturen er det slik at alderen til målgruppa er namnet på ein sjanger. Men det er jo ikkje éin sjanger. Då eg var på skulebesøk sist, spurte eg elevane kva dei likte å lese. Dei likte å lese veldig mykje forskjellig, sa dei. Nokre likte godt fantasy, slik vi veit at mange ungdommar gjer, andre var glade i krim og action, mange av jentene var tydelege på at dei likte å lese om kjærleik. Og alt dette skal famnast inn i same bås, båsen heiter ungdomsbok og denne båsen plar få mykje kritikk, om han i det heile får noko som helst merksemd i det offentlege rom. 

På Blå i går kom ei tøff, ung jente fram og las eit kritisk innlegg mot ungdomslitteraturen. Han nedvurderer oss, sa ho. Han snakkar ned til oss, han har ein altfor tydeleg agenda, han vil hjelpe oss, lære oss opp, men vi gjennomskodar det, vi veit alt dette frå før! 

Eg trur ikkje den unge jenta er heilt representativ for ungdom som målgruppe, ho har openbert lese svært mykje og sit i juryen til Ungdommens kritikerpris. Men likevel. Dette er ryet til ungdomslitteraturen. Tenk om vaksenlitteraturen skulle skjerast over ein kam på denne måten? 

"Å, eg orkar ikkje lese vaksenlitteratur, altså. Han nedvurderer meg slik!"

Gjer han? All vaksenlitteraturen? Alle bøkene som finst for vaksne?

Kva er det som gjer at ungdomslitteraturen har fått så dårleg rykte, kven er det sin feil og kva kan vi gjere med det? Eg trur problemet er at det finst for mykje dårleg litteratur der ute, at det av ein eller annan grunn er denne som blir gjort tilgjengeleg for ungdommane - eg tenker berre på mitt eige medlemsskap i ein viss TL-klubb som sendte ut nokså elendige serieromanar om Sweet Valley High-gjengen, som ikkje akkurat heldt høg litterær kvalitet. 

Vi samlar jo ikkje fantasy, krim, thriller, sosialrealisme, lyrikk, oppveksskildringar, kjærleiksromanar, historiske romanar, kortprosa og serieromanar i éin bås. Men jau, gløym det, vi gjer jo det. Båsen heiter ungdomslitteratur. 

Mannelitteraturen

Dette er ein mannleg forfattar. Han skriv mannelitteratur. Mannelitteraturen er allmengyldig og betydeleg.

Er det nokon av dykk som heilt umedvite seier ting som: "Min yndlingsforfattar er N.N." når de snakkar om ein mannleg forfattar, men "min kvinnelege yndlingsforfattar er N.N." når de snakkar om ein forfattar som er kvinne?

Er det nokon av dykk som seier ting som: "Eg les ikkje bøker av kvinnelege forfattarar, det er ikkje noko for meg", og faktisk heller ikkje har lese ei einaste bok av ei kvinne?

Er det nokon av dykk som automatisk framhevar mannlege forfattarar før kvinnelege dersom de blir spurte om yndlingsforfattarar eller bøker?

Er det nokon av dykk som heller vil bruke "frodig" om ein kvinneleg forfattarskap enn "ruvande"? Er det nokon av dykk som meiner det er eit skilje mellom "kvinnelitteratur" og "litteratur"?

Er det nokon som meiner det finst eit omgrep som heiter "mannelitteratur"?

Er det nokon av dykk som kunne tenke dykk å høyre eit panel kvinner snakke om si eiga rolle i den litterære offentlegheita, anten som forfattarar eller kritikarar?

Er det nokon av dykk som synest det er viktig å diskutere korfor kvinnelege forfattarar så sjeldan blir tildelt store litterære prisar, korfor forfattarskapane deira så godt som aldri blir omtalt som "betydelege", korleis lesinga av ein roman skil seg utifrå kjønnet til forfattaren?

Er det nokon av dykk som kunne tenke dykk å høyre eit panel menn snakke om si eiga rolle i den litterære offentlegheita, anten som forfattarar eller kritikarar, med fokus på det særeige mannlege i litteraturen dei skriv?

Er det nokon av dykk som kunne tenke dykk å høyre mannlege forfattarar snakke om mannelitteratur?

Det kunne eg.

---

Inspirert av den inspirerande debatten i Kapittel-festivalens "Litterær(e) salong", med Brit Bildøen, Olaug Nilssen, Marit Eikemo og Agnes Ravatn, eksemplarisk leia av Klassekampens Karin Haugen, og debatten som følgte utover kvelden i meir avslappa former på MS Sandnes.

Fløgstad og fotnotane

Den siste veka har det vore to kulturdebattar her til lands.
Den eine knyt seg til FrP, Erik Fosnes Hansen og ei papirkule. Den andre til Kjartan Fløgstad og hans nye historiske roman, Grense Jakobselv.

For dei som ikkje har lese kultursidene i noka avis den siste veka, kan eg kort samanfatte debatten slik: Han dreier seg om kor vidt Fløgstad (og i vidare konsekvens, alle andre forfattarar) skal oppgi kjeldene dei har bygd romanane sine på.

Fløgstad og mange med han meiner at det vil vere mot sjølve naturen til romanen å måtte oppgi kjelder. Eit noteapparat i ein roman? Kva med alt ein har dikta til? Kva med alle dei umedvitne kjeldene ein bygg på?

Eg, for min del, stiller meg ikkje framand til å oppgi kjeldene eg har brukt i ein historisk roman. Eg vil absolutt ikkje oppgi dei i eit noteapparat. Det er trass alt skjønnlitteratur, og så framt ein ikkje har eit særskilt poeng med fot- eller sluttnotane sine (som Silje Fretheim har i Tilfeldigvis. Arial Footlights forhistorie eller Susannah Clarke i Jonathan Strange & Mr. Norrell), ser eg ingen grunn til å bruke dei, langt mindre bli pålagt å ha dei.
Og ikkje berre av omsyn til lesinga, men av omsyn til skjønnlitteraturens fridom både som kunstart og som høve til å kome med digt og forbannet løgn i nett den skalaen ein sjølv vil. Det er ikkje sakprosa.

Like fullt er der ein del romanar som beveger seg på knivseggen mellom sakprosa og skjønnlitteratur. Den biografiske romanen, til dømes. Eller den historiske. Eg ser det som meir truverdig om der finst eit etterord i ein historisk roman, der forfattaren seier noko om kjeldene ho har brukt for å konstruere det forgangne universet vi blir tekne med inn i. Dersom eg nyttar sitat vil eg gjerne oppgi ein stad kor desse er henta frå, og dersom eg bygger ein heil roman på til dømes ei bestemt historie eg har funne i ein fangeprotokoll, vil det vere naturleg for meg å oppgi dette i noko slikt som eit etterord.

Men eg er jo historikar. Eg føler med Tore Pryser i hans frustrasjon over å ikkje bli æra for det nitidige arbeidet han sikkert har nedlagt i si forsking.
Når det er sagt har Kjartan Fløgstad publisert eit essay som kom samtidig med Grense Jakobselv der han nemner kva kjelder han har brukt. Det kunne kanskje vere nok?

"Dersom dette er skrive av ein mann, må eg revurdere alt"

I helgas utgåve av Dag og Tid utfordra journalist Agnes Ravatn litteraturkritikar Cathrine Krøger og sosiolog Unn Conradi Andersen, som er aktuell med boka Har vi henne nå? om korleis kritikarar både umedvite og medvite tek på seg kjønnsbriller når dei vurderer kvinnelege forfattarar.

Utfordringa var ein blindtest på sitat frå ulike mannlege og kvinnelege forfattarar, og dei to deltakarane skulle gjette kjønnet til forfattaren.

"Til Dagsavisen 3. juni seier Unn Conradi Andersen at menn òg skriv om dei nære ting, og kvinner om samfunnet rundt seg: «Tar man bort navnet fra bokomslaget, ville det være vanskelig, enn si umulig, å avgjøre om en norsk samtidsroman er skrevet av en mann eller en kvinne. Så når kritikerne leser forfatterne ulikt, er det fordi de har ulike forventninger knyttet til kjønnet på den som skriver.»

Dagen etter parerer Dagbladets litteraturkritikar Cathrine Krøger slik: «Klart det fins bøker som man umiddelbart ser at er skrevet av en kvinne! Når jeg åpner boka, og det på første side for eksempel står noe sånt som: ‘Jeg ligger i fosterstilling. Jeg tegner en sirkel rundt min egen kropp’, vet jeg at det står en kvinne bak. Ingen menn skriver sånn, med mindre det er ironi eller parodi.» (Dagsavisen 4. juni). Krøger trekkjer fram Hanne Ørstavik som ein forfattar som skriv «med en kroppslig nærhet som jeg får fullstendig fnatt av»."

Så til verket. Eg skal her gi to døme frå blindtesten:

"11. Gardinflor er spent opp mellom kvinnen i kjernehuset sitt og de øvrige, som også besitter egne hjem og egenheter. De fattige, også de har bosteder der de vennlige ansiktene deres er samlet, bare det evig like skiller dem. Slik sovner de: ved å vise til sine forbindelser med direktøren som, pustende, er deres evige fader. Denne mannen, som skjenker dem sannheten som sin egen pust, så selvfølgelig regjerer han, har nå fått nok av damene og skriker om seg at han bare treng­er denne ene, sin egen.
Krøger: – Kinkig. Dette er godt. Eg svarar dame.
Conradi Andersen: – Mann.
Svar: Elfriede Jelinek: Lyst (1989)"

"15. Plutselig, som grepet ut av tomme lufta, sitter hun der.Her.Det må altså være her hun er falt ned nå.Hun.Her er hun dalt ned og svever omkring i sin egen kropp.Hun stirrer ned i hendene sine og studerer dem nøye som om det er første gang hun ser dem.En munn, hennes egen munn, gaper over et stykke skårent wienerbrød, som en hånd, hennes egen hånd, har løftet opp til ansiktet og nå holder der, mellom tennene, et øyeblikk, tomt og hvitt som evigheten.
Krøger: – Dette er akkurat det vi kallar kvinnelitteratur. Akkurat slik. Dersom dette er skrive av ein mann, må eg revurdere alt.
Conradi Andersen: – Mann.
Svar: Hans Herbjørnsrud: Vannbæreren (1984)"

Viss du lurer på kven som vann kan artikkelen i sin heilskap lesast HER.

Nedslåande epitaf

Jorid i Ord om annet skreiv i går om Amalie Skram og hennar romanserie Hellemyrsfolket. Eg har ikkje lese så veldig mykje av Skram sjølv, men eg hadde veldig sansen for henne på vidaregåande og Lucie gjorde eit sterkt inntrykk. Faktisk sit enno nokre av sinnbileta frå Lucie fast i meg, eg ser dei innimellom, men før denne augneblinken hugsa eg ikkje at det var Lucie dei var henta frå.

Men så til saka. Som ikkje er Amalie Skram i seg sjølv, men kvinnelege forfattarar og den nedvurderinga (eg seier ikkje vi, eg er ikkje der enno, og føler meg ikkje nedvurdert så langt - eg føler meg vel ikkje vurdert i særleg grad, verken oppvurdert eller nedvurdert, eigentleg, eg er jo så fersk i gamet) vi no har rundt 150 års tradisjon for her til lands.

Eg siktar sjølvsagt til diskusjonen Brit Bildøen har sett fart i med si nye bok Litterær salong, der ho tek føre seg nokre viktige, kvinnelege forfattarskap dei siste hundre åra. Bildøen påstår altså at vurderinga av litteratur føregår med maskuline briller på nasen, utifrå ein maskulin smak og tanke om kva som er god litteratur. I dette ligg at kvinner ofte blir sett på som om dei berre skriv om kvinnetema, at dei skriv kvinnelitteratur (dette vanskelege omgrepet som hadde sin funksjon på syttitalet, men som kanskje no snarare kjennest som ein møllestein om halsen for mange kvinnelege forfattarar), medan menn skriv universell litteratur, for alle, om dei store tema. Uansett kor små tema måtte vere.

Menn kan, seier Bildøen, som også er utdanna bibliotekar, gå eit heilt liv utan å lese ei einaste bok av ein kvinneleg forfattar. Motsett ser det ut til at kvinnelege forfattarar for å bli tekne seriøst tyr til å tilrå mannlege forfattarar når dei blir spurt om sine førebilete.

Men tilbake til Amalie Skram.
Og eg siterer Jorid i Ord om annet:

Amalie Skram (1846-1905) fikk sitt gjennombrudd med «Constance Ring» i 1885, og skrev siden også flere andre romaner der hun tok kvinnens stilling i samfunnet opp til debatt. Hun opplevde ikke å få anerkjennelse som forfatter i Norge og hun flyttet siden til Danmark. Hun følte seg så avvist her hjemme, at hun bestemte at det på gravstenen skulle stå følgende: Dansk borger, dansk undersaat og dansk forfatter.

Slik driv vi enno her til lands. Til Nordisk Råds litteraturpris er det i år nominert to kvinner frå Island, ei kvinne og ein mann frå Danmark og to menn frå Noreg. Av dei siste tjue nominerte frå Noreg har det einast vore tre kvinner, og det har aldri vore nominert meir enn ei kvinne i same år. Berre pass dykk, elles flyttar vi til Danmark heile gjengen. Eller kanskje til Island.
Og så skriv vi på gravsteinane våre:
Vi var norske forfattarar ein gong, men dei ville ikkje ha oss, fordi vi var kvinner.

Slik skriv du ein stor roman, sa Langeland

I går var eg på mitt første medlemsmøte i Norsk forfattarsentrum, som blei halde på Kverneland i Litteraturhuset (som er rommet der DENNE forfattarfrisen er malt på veggen). Det var ganske bra oppmøte og Henrik H. Langeland freista lære oss som var der korleis vi skulle skrive ein bestselgjande roman.

Eg har, som dei som har lese Ingen må vite kanskje har skjønt, verken interesse av eller lyst til å skrive denne typen litteratur, men for dei som er interesserte skal eg avsløre triksa her (fritt etter hugsen):

- kom i gang med det du eigentleg vil fortelje i løpet av dei tre-fire første sidene (her trekte Langeland fram Per Petterson som eit døme til etterfølgjing. Han bruker 3 1/3 side på å kome til poenget i Ut og stjæle hester).

- det må stadig skje ei forandring i teksten for at lesaren skal gidde å bla til neste side. Ei typisk slik forandring er eit møte mellom menneske. Her nyttar det ikkje at hovudpersonen berre ligg på rommet sitt og tenker, sa Langeland. (Noko Heidi Marie Kriznik hadde innvendingar mot og meinte var ei banalisering. Ho meinte det ikkje berre er rein handling som driv ein lesar framover i teksten, men også eit godt og stramt språk. Ho påpeikte at det kan skje store psykologiske ting inne i hovudet til ein einskild person, som kan vere interessante for ein lesar.)

- bygg handlinga opp i aksjon - reaksjon, rundt djuptliggande konflikter. La karakterane agere og støyte borti kvarandre, sa Langeland (og eg såg føre meg figurar som svirra rundt på ei scene og bumpa borti kvarandre, slik radiobilar gjer. Deretter blei eg frykteleg oppteken av noko farris-søl under stolen framfor meg, som først la seg ned som eit sprudlehjarte på golvet, så seig sakte utover på eine sida og deretter la seg til under stolbeinet).

- hovudpersonen må vere sympatisk nok til at lesaren kjenner seg igjen, men ikkje einsidig god, for då blir personen flat og uinteressant (her kom det innvendingar frå Berit Hoff, som meinte det var tonnevis med døme på stor og god litteratur med usympatiske hovudpersonar, som t.d. Raskolnikov (Forbrytelse og straff) og Parfymen, m.v. Dette utarta til ein diskusjon om kor vidt hovudpersonen i Parfymen er reint usympatisk eller ikkje. Eg vil seie ikkje, sidan han er eit typisk døme på problembarnet som det går ille med, og dei har eg ein tendens til å ha ein viss grad av sympati for inst inne)

- gi karakterane skikkelege namn og la dei kjøpe pølser på 7eleven. Det er altfor mange romanar der "han" og "ho" (her sikta han tydeleg til Jon Fosse og hans like) køyrer rundt på vestlandet og det skjer ingenting. La dei kjøpe ei pølse på bensinstasjonen, sa Langeland.

- grep som funkar for å få lesaren interessert:
* gjenkjenningsfaktoren
* få innsikt i noko ukjent
* nøkkelroman (Se og Hør-/ kikkarfaktoren)
* pinlege episodar (her var det fleire kvinner som var ueinige, trur eg. Eg hugsar iallfall frå då eg var lita at viss det var noko pinleg på barne-tv gøymte eg meg anten under bordet eller gjekk ut på gangen. Eg er ikkje meir glad i det pinlege i dag.)
* det morbide (som i krim. Her gav Langeland døme frå Jo Nesbøs Frelseren der mordaren syg ut offerets auge med støvsugarslangen. Noko han med rette påpeiker at er unødvendig gjort av mordaren. Personen er uansett død.)

- godt språk (Langeland er av den oppfattinga at spennande, medrivande handling og godt språk let seg kombinere. Som er ei god oppfatting, etter mi oppfatting. Men kva vi anser som godt språk er jo diskutabelt.)

- bruk av dialog, aka replikkar. Minst muleg skildring, mest muleg dialog. Som jo er ein velkjent måte å skape framdrift på (i tillegg blir det fort langt av det).

- bygg opp romanen i scener, og planlegg gjerne plottet og utviklinga i historia på førehand, før du skriv. Elles veit du jo ikkje kor du kjem til å ende, sa Langeland (noko som er det mange liker aller best med å skrive - at ein ikkje veit, og at uventa ting skjer).

- og til slutt det evige rådet: les god litteratur (som ifølgje Langeland er alt frå dei store klassikarane frå yonder years, altså Shakespeare, Ibsen, Hamsun, & co, til J.M. Coetzee, Per Petterson, Vikram Seth, Cormac McCarthy, Phillip Roth - altså store samtidsromanar som gjerne kjem som hovudbøker i bokklubben. Han nemnte ingen kvinnelege forfattarar).

- så for å oppsummere: handling, framdrift, forandring, aksjon - reaksjon, konflikter, oppbygging rundt scener, og sjølvsagt - noko Langeland ikkje sa, trur eg, men som er openbert for oss alle: klimaks og overraskande slutt.

Langeland hadde elles følgjande definisjon: alt som ikkje er handlingsdriven prosa er lyrikk.

Trur kanskje det var ein del både romanforfattarar, novellistar, kortprosaistar og lyrikarar som var noko ueinige i denne definisjonen. Men det er jo kvar sine meiningar.

Forfattarar med motsett standpunkt frå Langeland ville sagt at det speler inga rolle kva du skriv om, så lenge språket ditt er godt. Som t.d. Fosse, eller som Arnt Birkedal har sagt, til meg. Men det er klart: skal du nå ut til eit stort publikum må du ha ei medrivande handling. Og det var det Langeland snakka om. Og berre det. Men eg er ikkje heilt sikker på om eg er einig i at stor romankunst er synonymt med bestselgjande bøker etter oppskrifta Langeland her skisserte.

Etter møtet blei det sosialisering med andre hyggelege og skrivande folk. Eg håper Forfattarsentrum fortset med medlemsmøter. Ein draum ville jo vore å få t.d. Kjell Askildsen til å kome og snakke om novellekunst. Men det er vel ikkje så lett å få til, kan hende. Likevel: det er jo lov å drøyme.

Solstad i Samtiden

Selv er jeg for ytringsfrihet i alle land, uten at jeg kan si at det er det viktigste problemet i noen av de land som mangler den, men jeg gjentar at jeg skulle ønske ytringsfrihet ble innført i forbindelse med de helt nødvendige endringer som må skje i fattige land, men her er det ikke mye jeg kan gjøre fra eller til, uten å støtte det arbeidet Forfatterforeningen gjør for å få løslatt fengslede forfattere, og glede meg med dem når det lykkes. Nei, ytringsfrihetens ødeleggende kraft viser seg først og fremst når ytringsfriheten blir dyrket som en hellig idé i Norge, og i Vesten forøvrig. Da kan jeg ikke annet enn protestere.

Dag Solstad: "Om ytringsfriheten". Samtiden 2/2008.

Ja. No har eg lese det omdiskuterte essayet til Noregs, for ei vekes tid, mest forhatte forfattar. No trur eg det heile har blåse over, debatten er død, folk har sagt det dei hadde å seie. Og det er kanskje like greitt.

Eg må seie eg forstår kva Solstad meiner i dette essayet. Han set det riktignok på spissen, og blir teken for å vere - og dømt etter kriterium basert på at han er - strengt sakleg, noko han på sett og vis ikkje er, då dette er eit litterært essay, og i mine auge ikkje eigentleg sakprosa.

Eg likte essayet. Eg las det på senga, eg humra, eg koste meg, slik eg alltid gjer når eg les Solstad. Cathrine Sandnes sa då ho blei intervjua i Klassekampen her for ei stund sidan at "(e)nten er disse kommentatorene svake lesere, eller så benytter de uredelige retoriske grep for å framstille seg som smartere enn Dag Solstad. Det er det i virkeligheten svært få norske journalister som er."

Og det er akkurat det eg tenker, kvar gong eg les Solstad: Dette er ein uhyre smart mann. Han er i tillegg noko så uvanleg som eit andsmenneske, og kan hende endåtil eit puristisk andsmenneske, noko eg også gler meg over at det framleis, i dag, i Noreg i 2008 er muleg for eit menneske, ein forfattar, å gå rundt og vere:

Jeg tilbringer så lite tid ute blant folk som mulig. Det er for ikke å bli åndelig kneblet, men beholde min åndelige salutt (salute mentale på italiensk). Jeg tilbringer helst tida i mitt (vårt) bibliotek. Der befinner det meste av det jeg trenger for å kunne puste fritt. (...) Det er andre steder enn i naturen jeg ikke kan puste fritt. Og det er ute i samfunnet, eller Media, som det gjerne heter. Selv om jeg er velsignet med ytringsfrihet av første grad, så har jeg aldri kjent meg så ufri ute i media som i dag.

Elles likte eg godt denne skildringa av forfattarbiblioteket, som viser at også potensielt puristiske andsmenneske som skriv kritiske essay om våre heilage idear, har menneskelege sider som vi (iallfall eg) kan kjenne oss igjen i:

Mitt (vårt) bibliotek er dekket av bøker fra gulv til tak, og det er høyt under taket. Bøkene står tett i tett i sine hyller, ja så tett at det hender at når jeg skal sette en bok inn igjen på plassen sin etter endt bruk, så må jeg bruke ganske lang tid før jeg får presset den inn igjen, noe som den boka, og de to på sidene av den, ikke har godt av, ja det hender jeg må gi det opp, og erstatte den boka jeg nettopp har lest, med en annen og tynnere, men i den samme kategori og med forfatternavn på den samme bokstav. Den nye tar jeg fra vinduskarmene, eller et bord, og idet siste også fra en stol som midlertidig er tatt i bruk som oppstablingsplass for bøker.

Kort vs. lang

Er det verkeleg slik at storleiken ikkje betyr noko?

Inspirert av diskusjonen med Avil på innlegget mitt Versjon 1.2, om arbeidet med min eigen skrinne roman, som knapt kjem opp i 150 sider, og hennar fantasy-epos som teiknar til å bli minst 1200 sider (fordelt på eit par bøker), tenkte eg å reflektere litt kring dette med lengda på bøker, og kanskje også få nokre kommentarar på dette frå mine beleste og reflekterte blogglesarar.

Mor mi gispa alltid over meg, når eg kom draksande på mine mursteinstjukke romanar, og nekta plent fleire juler på rad å kjøpe lekablokka Agatha Christies udødelige til meg, sjølv om eg ønska meg den, år etter år. Eg har lese mange lange bøker i mitt liv, og har ingen problemer med å ta fatt på ein roman eller romanserie som famnar fleire tusen sider breitt/ langt. Men det er forskjell på bøker. Det er ikkje berre forskjell på korte og lange bøker, men det er forskjell på korte bøker, og det er forskjell på lange bøker.

Med åra (eg er no inne i mitt 29. år, så eg meinar sjølv eg byrjar få litt pondus) har eg sett stadig større pris på kortare bøker. Og med kortare bøker, meinar eg bøker med eit omtrentleg maksimalsidetal på 300 sider. Korfor er det slik, skal tru?
Eg trur det er fleire grunnar til dette.

For det første synest eg mange lange bøker ville blitt betre med ein god del kutting.
Ikkje berre utbreiar forfattaren seg i det vide og ikkje minst det lange og breie med uinteressante refleksjonar, og patetiske og banale, adjektivspekka skildringar, men i tillegg har han/ho eit slakt og motstandslaust språk, der orda ikkje står der for å bety noko, men av rein vanvare, til tider, eller fordi han/ho ikkje orkar å jobbe særleg med språket, men i staden fokuserer omtrent utelukkande på handlinga. Det er ofte ein kjip korrelasjon mellom "spenningsbøker" (dette i hermeteikn, fordi dei ofte ikkje er så sabla spennande) og eit dårleg språk. Dette er noko eg kunne utbreidd meg om over fleire sider, men eg sluttar her, for å ikkje falle i eiga felle.

For det andre er det ein del lange bøker som er lange berre fordi det er status å skrive ei tjukk bok.
"Å, har du skrive ei SÅ tjukk bok?!", vil forfattaren i mange tilfelle få høyre frå nasegrus beundrande kjenningar. I visse miljø er lange bøker litt tøffare enn korte bøker. I andre miljø kan korte bøker ha høgare status enn lange bøker, ofte fordi dei korte bøkene er lyrikk, og fordi lyrikk kan vere vanskelegare tilgjengeleg og ikkje lesast av massene. Stram poesi og prosa kan vere tyngre fordøyeleg, noko ein må tygge meir på, men ei kort bok treng ikkje vere betre enn ei lang bok, ei heller særleg tungt fordøyeleg, berre så det er sagt.

For det tredje, og dette er kanskje den mest praktiske, men minst tungtvegande grunnen, er det mykje god litteratur der ute, både av samtidslitteratur og eldre litteratur, og frå alle verdshjørne. Det er ikkje til å stikke under ein stol at ein kan kome gjennom meir av denne potensielt utviklande og berikande litteraturen ved at bøkene er litt kortare, enn ved at dei er veldig lange. Det går ikkje mange Ringenes Herre eller Ulysses på eit år for dei fleste av oss, for å seie det slik. Og livet er, som kjent, kort.

Ja, no er eg spent. Kva synest de andre om dette temaet? Betyr storleiken noko? Dersom de står med to like gode bøker, den eine tjukk og den andre tynnare i hendene, kva fell valet på?