Kvinnerolle, familieliv

Eg har lese seks bøker denne påskeferien, eit uvanleg høgt tal for å vere meg. Per Petterson, Arto Paasilinna, gjensyn med dei tre Tommy og Tuppence- bøkene av Agatha Christie og til sist: Ebba Haslunds Bare et lite sammenbrudd, ei bok eg har hatt lyst til å lese sidan eg såg forfattaren på Litteraturhuset saman med Mia Berner under opninga i 2007.

Sistnemnte bok kan vel seiast å vere eit bidrag til den «kvinnelitteraturen» som fekk sitt gjennombrot på syttitalet. Bare et lite sammenbrudd er ei skarp og avslørande skildring av livet til ei heimeverande husmor i den øvre mellomklassa, som har nok av alt, berre ikkje respekt frå sine næraste. Lillemor, som hovudpersonen stillteiande aksepterer å bli kalla, steller for mann og vaksne barn, kjenner på at ingen ser henne eller det ho gjer, men blir likevel skulda av dei næraste for å sutre og mase og klage ustanseleg. Då boka kom i 1975 vil eg tru ho tok tempen på dei liva mange kvinner levde: anten heimeverande og «yrkeslaus» med mann og barn og etterkvart med ei kjensle av å vere unyttig, når ungane flytta heimefrå og ein ikkje hadde like mykje å henge fingrane i, eller «yrkeskvinne» og «dårleg husmor» om ein var av dei som valde å utøve yrket sitt, sjølv om dei hadde råd til å late det vere.

Då ho kom blei boka marknadsført som ei bok som hadde noko å seie til alle i familien, og det trur eg så sanneleg. Ho hadde då noko å seie meg, 36 år seinare, og fekk meg til å fundere på om vi kanskje ikkje er komne så langt i denne likestillingsprosessen vår likevel. Om vi er aldri så frigjorte og har alle mulegheiter tilgjengelege, er det framleis ein overraskande stor del av velutdanna, yrkesaktive kvinner som går rett inn i den tradisjonelle kvinnerolla når dei blir mødrer, med alt det inneber av sjølvoppofrande martyrium og dobbeltarbeid. Vi krev kanskje meir av mennene våre og prøver kanskje å få til å gjere og vere alt vi meiner vi burde, på alle frontar, og hamnar slik lett innanfor det nymotens omgrepet «tidsklemma», som så visst ikkje er eit nytt problem, skal vi tru Ebba Haslund. På syttitalet var det ikkje eingong barnehagar. Kor lett var det å bruke den spennande utdanninga si då?