Lasso rundt ein raud rubin

Eg ligg i nedste køya i ein av NSB sine sovekupear og toget krengar gjennom septembernatta. Eg har gledd meg til denne kupeen, denne køya, denne reisa. Eg er på veg heim og eg er trøytt.

Det suser kraftig og eg skjøner at vi køyrer gjennom ein tunnel. Kupeen er mørk, dynetrekket glatt, tærne mine varme. Eg veit ikkje kva klokka er, men eg veit at eg har lege vaken ei stund. Eg har snudd meg, funne fleire gode stillingar. Eg har nesten sovna, men vakna opp att av ei kraftig krenging i togkroppen. Norske tog glir ikkje stilt og friksjonslaust av garde på jamne skinner. Norske tog ristar og dunkar, dei suser kraftig. Norske tog tutar i natta.

Eg har det likevel godt i den smale køya med den gode madrassen og det glatte hotellsengetøyet. Eg vil nyte denne natta, eg vil memorere henne. I den poetiske sinnsstemninga eg er i byrjar eg å kjenne meg som Ask Burlefot.

På vidaregåande fall eg pladask for Agnar Mykle sine romanar om den vadefuglaktige unge mannen med sitt ulykksalige, kjærleikssøkande liv. På det brune skinnpennalet mitt stod det sitat frå Sangen om den røde rubin, som teken ut av sin samanheng framkalla fnis frå skulekameratar på Peppes pizza i Ålesund. ”En klem er en koselig ting,” til dømes. Med raud kulepenn. Ein veldig merkeleg ting å skrive på eit pennal.

No ligg eg i ein togkupé som beveger seg, og meg, i høg hastigheit gjennom den sørnorske natta og kjenner meg litt som ein vadefuglaktig mann. Eller snarare som den vaksne Ask Burle, i Lasso rundt fru Luna, som tek toget gjennom ei natt femti år før denne, og har eit møte med sin døde veslebror Balder i kupeen. Eg innbiller meg at dette må vere ein vakker passasje i boka.

Vel heime leitar eg fram ei av min ungdoms mest betydelege bøker og slår forventningsfullt opp. Hjartet søkk når eg ser kva der står.

Kjenner du den nakne og forferdelige redsel ved å reise med et natt-tog her i Norge?

Kanskje er det redselen for det trange rom som overfaller enhver nordmann, når han tvinges til å tilbringe natten i en sovekupé.

Eg forstår ingenting, eg blar framover i vill leit etter noko av dette vakre som har festa seg i minnet.

Den blotte tanke på reisen i natten gir deg krampe, dine innvoller knyter seg.

Det kan ikkje stemme. At eg og Ask skulle vere så ulike! Eg er sjokkert. Eg er meir enn det. Eg er rysta.

No er alt øydelagt, tenker eg. Kva er reisa mi verd utan Ask? Kva er mine opplevingar verd når eg ikkje kan knyte dei til eit litterært minne, til noko ein annan har skrive ein gong for femti år sidan? Eg legg vekk boka, eg vil gløyme det heile.

Det blir kveld, det blir natt, det blir morgon. Den ulykksalige boka ligg på salongbordet og hånar meg, eg vil ikkje ta i henne. Ho får berre ligge der og glo, får berre ligge der og håne alle dei fine oppdikta minna mine. Eg vil aldri lese i henne igjen.

Dagen etter opnar eg henne likevel ein siste gong. Og på innhaldsforteikninga ser eg følgjande kapitteloverskrift, heilt mot slutten av boka: Toget igjen. Hjartet dunkar, eg blar opp.

Og toget suser gjennom natten, og det er mørkt i kupéen. Tre menn, fremmede for hinannen, ligger i sine køyer. To sover. En får ikkje sove.

Og så er Balder der. Plutselig er Balder der. I mørket kan mannen ane at gutten står i stigen, naken, frysende, gutten er klatret et par trin opp, han står i natten og strekker varsomt en hånd frem.

Ja. Her er det. Slik var det.

Ligg bror, ligg. Køyen trang? Trang, køyen? En køye full av bror, en kupé full av kjærlighet.

----

Fredagsspalte i Sunnmørsposten 09.10.2009.