Noveller og andre obskure tekstar

Stikk i strid med kva ein kanskje trur når ein er ung og lovande, blir det sagt at novellesjangeren er ein av dei vanskelegaste å verkeleg meistre. Eg innrømmer glatt at eg ikkje er nokon kløppar på sjangeren, til trass for at eg skreiv noveller i bøtter og spann som tenåring. Eg har heller ikkje lese så frykteleg mange novellesamlingar, men av dei eg har lese er den store favoritten Kjell Askildsen, som etter mi meining er i ei klasse for seg. Det er vel kanskje ikkje berre mi meining, heller, det då.

Andre novellistar eg har lese er Johan Harstad, Richard Ford (kan ein kalle dei novellistar når dei har skrive både noveller og romanar?) og sjølvsagt Frode Grytten. Og det var Grytten eg var og høyrte på i går på Litteratur på Blå. Han blei intervjua av Kirsten Kalleberg, som gjorde ein veldig fin jobb trass i at ho steppa inn på kort varsel på grunn av sjukdom.

Seansen var delt i to. I den første delen var det fokus på den nylege utgivinga av Gryttens samla noveller. Det blei ikkje nemnt i dette forumet at Bikubesong er med i dei samla novellene, sjølv om boka i si tid blei utgitt som roman. Det er jo berre merkelappar, uansett, og "roman" sel jo som kjent betre enn "novellesamling". Grytten har for øvrig sjølv uttalt, i ettertid, at Bikubesong eigentleg er ei novellesamling. Og no er ho jo det.

Ein del av samtalen gjekk på korleis Frode Grytten gjer det når han skriv noveller. Han fortalte at han har behov for eit slags rammeverk, eit sett med reglar å gå ut ifrå. Eg forstår godt kva han meiner. Det er noko frigjerande med å vere kreativ innanfor strenge rammer, å forsøke å sprenge seg ut av dei, medan ein samtidig må halde seg innanfor. Til dømes har han i Popsongar, som er den einaste samlinga hans eg har lese til no, brukt døgeret som ramme. Kvar novelle er ein time i døgeret, og kvar time ein stad i verda og ein popsong. Flott idé. Men ikkje like lett å gjennomføre. Då han hadde skrive 22 av novellene fekk han skrivesperre, fortalte han. Så måtte han presse ut to til.

I Rom ved havet, rom i byen, som er den så langt siste novellesamlinga hans, har han teke utgangspunkt i ti bilete av den amerikanske malaren Edward Hopper. Her lurte han seg sjølv, som han sa, ved å skrive på alle dei ti novellene parallelt, og på denne måten vreid han seg unna den uunngåelege skrivesperra på dei siste par tekstane.

Det er altså partal som står i fokus når Grytten skal tenke på eit tal. Også Bikubesong inneheld, så vidt eg skjønte, 24 noveller. Her har han også ein annan regel: Kvar hovudperson skal ha vore med i førre tekst. For hovudpersonen i den første novella blei dette naturleg nok vanskeleg, så han måtte vere med i den aller siste. Reglar, altså. Sikkert både ein hemsko og ei forløysing.

I den andre delen snakka dei om den nylanserte boka Det norske huset, som Grytten har laga saman med fotografen Jens Hauge, som dei siste tjue åra har gjort det til eit livsprosjekt å fotografere trehytter bygd av barn og unge. I denne boka har Grytten bileta av trehyttene som ramme for skrivinga, men har brote ut av ramma og late bileta tale for seg. I staden inneheld boka ei blanding av novelletekstar, forteljingar, dikt og andre meir obskure tekstar, som det humoristiske eigenmeldingsskjemaet, ein ny variant av truskapsløftet til den norske stat, alt med eit kritisk blikk på den norske bustadbobla (som sprakk medan Grytten skreiv) og bustadpolitikken.