Marie & Maria

Denne hausten har eg lese to debutantar som eg synest de skal merke dykk. Den eine er Marie Aubert som har gitt ut novellesamlinga Kan jeg bli med deg hjem og den andre er Maria B. Bokneberg som har skrive ein liten roman som heiter Lukta av våt jord om natta. 

Som eg har skrive tidlegare er eg glad i å lese noveller, men skjøner ikkje alltid korfor éi novelle fungerer og ei anna ikkje, eller korfor den eine novella treffer meg medan den andre ikkje gjer det.
Kanskje gjer eg novellekunsten til noko meir mystisk enn den er, kanskje er det 'berre' snakk om å gi eit pregnant (dette ordet eg hata så intenst som ung skrivande) glimt av eit menneskeliv, ein relativt kort, men talande episode, noko vi kan tenke eller dikte vidare på, noko som kjennest ekte.

For eg trur det ofte er det eg vil ha; noko som kjennest ekte. Glimt inn i ekte menneskeliv, som ikkje kjennest oppkonstruerte. Og på sitt beste er det nettopp dette dei novellistane eg set høgt klarer: dei opnar eit kikhol inn i ein annans liv, akkurat lenge nok til at eg får ei kjensle av det, men ikkje så lenge at dette livet blir uttømt eller ferdig fortalt.

Når det er sagt liker eg godt romanar som gjer det same, gir eit glimt inn i eit menneskeliv, men i kontrast til novella fortel romanen gjerne ei lenger historie, ikkje berre eitt glimt, men ein større bit av historia, av og til eit heilt liv, men dei romanane liker eg ikkje like godt lenger, dei er vel ikkje heilt på moten, heller.
Og det er igrunnen nettopp dette begge desse to bøkene gjer: gir meg eit innblikk i det som kjennest som ekte menneskeliv.

Marie Aubert skildrar unge, norske menneske i ulike situasjonar. Dei som treffer meg best er dei som tek vår tid på kornet, slik eg synest nokre av novellene gjer, som novella om den single jenta som blir desperat av at besteveninna har fått seg eit fast forhold og ikkje lenger er like tilgjengeleg for henne, verken fysisk eller kjenslemessig.
Der finst også ei sårheit i fleire av novellene som vekker gjenklang i meg og som eg ikkje sluttar å tenke på, som novella om dei som skal hente eit barn dei har venta lenge på og endeleg skal få adoptere, men så er der eit anna barn også, på barneheimen, som faren ikkje klarer slutte å tenke på.
Burde han heller teke med seg dette barnet?

Maria B. Bokneberg skildrar noko ein nesten ikkje kan klare å tenke på, nemleg ein familie med far og to vaksne døtrer som sit att etter at mora har teke sjølvmord.
Ein kan lure på korfor dei insisterer på å bu i hytta der det heile skjedde, trakke spora opp att og opp att, vere i det vonde, i alle minna og spørsmåla, skunde seg forbi trappeopninga der det skjedde.
Men det er kanskje slikt ein vil, i den brå, uforståande sorga.

Bokneberg viser korleis dei tre gjenlevande i familien handterer tapet på vidt forskjellige måtar, tidvis uforeinlege, kva sorga gjer med eit menneske, og ikkje minst alt sorg er; sakn, sinne, minne, lengt, skuldkjensle, fortrenging, forklaring, forsoning, og korleis ein går gjennom historia med den tapte igjen og igjen, legg nye valørar til hendingane ein hugsar, tolkar dei på nye måtar, i lys av dette fæle som har hendt: tenkte ho på det allereie då? Var det noko eg kunne gjort for å forhindra det? Korfor forlét ho oss?

To sterke debutar denne hausten, altså, som godt kan finne plass under eit eller fleire juletre.
God lesnad!