Å falle frå ei flaggstong

Eg har i mange år hatt ein tilbakevendande draum eg lenge ikkje forstod opphavet til. I draumen er eg på marka bak huset eg voks opp i. Eg er aller øvst i ei høg, kvit flaggstong og når draumen startar byrjar eg å falle. Under meg står mamma kledd i ein turkis anorakk ho brukte på åttitalet, då eg var lita. Rett før ho tek imot meg, vaknar eg.

Det ein les set spor i hugen, på ulike måtar. Kanskje blir spora særleg sterke i dei formande åra, medan ein framleis er eit barn. Men det er ikkje alle bøker som festar seg like godt. Element frå desse tilsynelatande gløymte bøkene kan likevel dukke opp att, små usorterte spor, tilfeldig arkiverte på usannsynlege stader i hjernen. Eg kan plutseleg få klare bilete i hovudet eg ikkje anar kor stammar frå: ein veg langs eit fjell, mørke grantre nedom autovernet, ein bil som køyrer utfor. Bilete eg sjølv har skapt. Men om kva?

Eller spora kan dukke opp i det eg skriv. Eg kan lese noko, eg kan lagre det, det kan gå fleirfaldige år og ein tone dukkar opp i mitt eige språk, og blir først gjenkjent når nokon andre les det. Då eg skreiv mi første bok såg redaktøren min spor etter Tarjei Vesaas i teksten. Det var ti år sidan eg hadde lese Vesaas, men eg hadde elska bøkene, særleg «Fuglane», og aller mest hadde eg elska måten han skreiv på, det poetiske i språket hans. Då eg las Vesaas igjen etter bokdebuten stod det klart for meg også. Eg såg spora han hadde etterlate i meg, som eg sjølv hadde gløymt kor stamma frå, men som spratt fram, som av eiga vilje, når eg skreiv.

Som ganske lite barn hadde eg ikkje eit eige rom, men ei seng i hjørnet av soverommet til foreldra mine. Senga kunne forkortast og forlengast, trekkjast ut og skuvast saman, så ho var tilpassa lengda til barnet som låg i henne. I uttrekkssenga hadde eg mareritt om ei løve som brølte og jaga meg bortetter vegen. Løva var eit spor i hugen. Eg kan framleis drøyme om Thorbjørn Egner-figurar.

I dei tidlegaste minna er foreldresoverommet mørkt og stort og frykteleg høgt under taket. Midt mellom to klesskap er ein stor, blank spegel, som skin i lyset frå nattlampen. Om eg vaknar og er åleine kan eg gråte. Då kjem mamma gjennom den lange, kalde gangen og trøystar meg, rommet endrar seg idet ho kjem inn, blir mjukt og koseleg, blir trygt.

Vi les bøker i soverommet. Det er alltid nokon som les til meg før eg skal sove. Vi les «Folk og røvere i Kardemommeby» og «Pippi», som har ein far som siglar på dei sju hav, akkurat som pappa. Vi les «Sølvfaks» av Gabriel Scott og bøker om fullblodshestar, som eg får panikk av, fordi eg verken toler synet av blod eller sjølve ordet. Om eg ikkje vil sove, men berre ha eit kapittel til, og eitt til, les pappa frå bladet «Motor» til meg. Då sovnar eg fort.

Nokre av yndlingshistoriene mine er dei om Emil i Lønneberget. Ein episode som gjer særleg inntrykk er den der Emil heiser veslesøstera si, Ida, opp i flaggstonga. Eg har ei farmor som heiter Ida, eg liknar visst på henne. Gjennom stoveglaset stirer eg ettertenksamt ut på flaggstonga i hagen og tenker på korleis det må vere å bli heist opp der. Eg dett framleis frå toppen av den stonga, ho står på marka bak huset.

Spalte i Nationen, laurdag 1. desember 2012