Dette som dunkar

Flyet skyt ei ullstripe over himmelen og snekkene pløyer v-ar i vatnet. Avstanden frå meg til hav er 1000 meter. Flyskuggen flakkar over fjellskrent, øysamfunn, blenkhav. Vi går inn for landing, eg er stiv i nakken av å sjå etter husa eg kjenner, menneska ser eg ikkje, prikkane deira blir for små for auget, men ein bil køyrer langsetter vegen, ei bille, saumlaust glidande, friksjonsfri.

Flyhjula treffer rullebana, vindskjold spennest ut, bremser pressast inn. Flyet saktnar, det stoggar. Eg ser øya mi gjennom flyvindauget. Barndomsøy. Ungdomsøy. Den øya eg flytta frå for ti år sidan og sidan berre har kome tilbake til som ein gjest. Flyet snur og køyrer fint og kontrollert mot den tilviste plassen sin. Korfor verkar alt så annleis frå luft? Verda, menneska, heile livet – det som er, det som har vore?
Etter at eg har trilla kofferten min frå rullebandet til bilen og sett meg ved sida av far min i framsetet, går samtalen omtrent som han har gått dei siste ti åra, kvar gong eg har kome heim og blitt henta her ute. Hestane til niesa mi er det siste tilskotet til samtalane, som no like gjerne dreier seg om hestar, eller hundar som gøyr mot hestar, eller jenter som rir på dei, som det tradisjonelle tilfanget. Vi køyrer forbi golfbanen, for meg framleis eit framandelement her ute, bensinstasjonen, eg ser ut i havet, det sluttar ikkje, berre holmar og skjer utover, Erkna med villsauene, eg har sett henne frå land heile mitt liv, men aldri vore der. Å bu på ei øy og vere så lite ute i båt. Men det er min eigen feil. Sjøsjuka mi. Likevel. Som eit sakn i det, alt eg ikkje har sett her ute, ikkje gjort. Som eit sakn i det eg ikkje lenger eig, ikkje har eit naturleg forhold til: steinane i fjøra, haugane vi sprang over som ungar, skogen med trehytter i, greinene i klatretreet, smaken av surgras.

Vi køyrer langs fjellet. I mørkret om hausten og vinteren liker eg ikkje denne vegen. Innfartsveg frå by til flyplass, ingen lysstolpar, berre reflekspinnar og ingen stad å køyre ut om ein skulle få motorstans. Men no er det lyst og vegen er berr. Eg ser ei havørn sirkle over fjellet, nokre måsar. Vi ser stadig oftare havørner, bestanden har teke seg opp dei siste åra. Eg såg aldri havørn då eg voks opp, no ser eg dei kvar gong eg er heime. Vi køyrer under Skjonghellaren, den store hola i fjellet der arkeologane har funne organisk materiale, dyre- og fuglebein, som kan daterast 30 000 år tilbake i tid. Det seiest at dei ein gong sleppte ein hund inn i den hola. Han kom ut på Løvsøya nokre dagar seinare. Om morgonen kan det stå damp frå hellaren. Då bestefar levde pla han seie at det var valderøynissen som kokte seg kaffi.

Det ligg i meg, rett under huda, dette uforklarlege saknet som ikkje døyvast endå eg er her ute aldri så lenge. Ein kan ikkje få tilbake det som har vore, alle desse blanke dagane minnet har lagra, alt som ikkje lenger finst, som kanskje aldri har vore, anna enn som ein konstruksjon i minnet, i hjartet. Vi menneske er nostalgikarar. Vi minnest det som har vore i eit skjer av solgangslys, ikkje frå sola som står opp, men frå avdaginga. Dette som dunkar så hardt i meg: måtte det snart innsjå at ingenting kjem att, måtte det snart vende nasen sin framover. Eg er her jo enno. Eg er her, akkurat no! No ser eg sola skine sølvfelt i sjøen. No kan eg gå ned i fjøra og løfte på steinane, no kan eg finne ein kald, liten krabbe, no kan eg ta han i handa.


Fredagsspalte i Sunnmørsposten, 9. juli 2010.