Sjøkyr og andre udyr

Då eg var lita var eg redd for vatnet. Ettersom eg voks opp ved sjøen hadde eg frå mine tidlegaste barneår blitt innprenta at sjøen er farleg, at ein aldri må gå ned på kaia utan flytevest og at det finst skumle sjøkyr under vatn som ein måtte passe seg for (dette var det stort sett min herlege bestefar som fortalte om). Å, desse sjøkyrne. Eg såg dei føre meg. Nokre forunderlege, glattskinna skapningar der nede i havet, som sumte rundt og togg tare og anna sjøgras, til forveksling like vanlege kyr.

Eg var eit nokså påliteleg og lydig barn. Eg hugsar einast ein gong eg gjekk ned på flytebrygga utan flytevest. Heile tida kasta eg redde blikk opp på stovevindauget og etter nokre minutt sprang eg i land igjen, livredd for bli oppdaga. Men i fjøra likte eg meg godt. Der løfta vi dei kaldvåte fjøresteinane og kika innunder. Nokre dagar fann vi mange krabbar, bitte små. Vi løfta dei og heldt dei varsamt i hendene, kjente dei små klørne deira krafse og kitle mot huda.

Då eg byrja på skulen måtte eg, som alle andre, lære å symje. Skulen vår hadde eit lite symjebasseng som det var vatn i, iallfall halve året. No trur eg ikkje dei har det lenger, kommunane har ikkje råd til vatn i bassenga sine no til dags. Eg hugsar eg låg på golvet ved bassenget og tørrtrena på symjetaka. Så blei vi utstyrt med alskens flyteutstyr og våga oss uti den grunne enden, sjølvsagt med auga gjenknipne og haka høgt heva for å ikkje få vatn i andletet. Så låg vi der og plaska.

I andre klasse lærte eg det. Eg hugsar ikkje heilt korleis det føregjekk, men eg hugsar noko symjelæraren min, Aase, sa: ’Viss du trur du får det til, så får du det til!’ Utruleg nok har det vore dette visdomsordet og mottoet som har følgt meg gjennom heile livet. Litt sånn som eit eller anna tog i amerikansk barnekultur som seier ’I think I can, I think I can!’ Eg har nok ein enkel psykologi.

Men til symjinga høyrer også ein annan dimensjon: Å symje under vatn. Etter at eg hadde lært å symje, eg heldt på å seie over vatn, var eg ikkje lenger like redd for sjøkyr, men eg var livredd for å drukne og nokså pysete når det kom til dykking. Så ein sommar tok far min saka i eigne hender og tok meg med i hotellbassenget. Å, for eit fint basseng det var! Lite, azurblått og heilt stilt, ikkje eit anna menneske i sikte. Lyset var lunt og mjukt, vatnet skimra og vi steig uti i våre neonfarga badeklede.

- Kom igjen, sa far min, trekk inn pusten og dykk!
Og eg prøvde og prøvde, men uansett kor hardt eg prøvde så kom eg meg ikkje under. Eg flaut som ein dupp. Dette var overraskande nytt for meg. Eg var ikkje lenger redd for å drukne, eg skjønte jo at det ikkje var like enkelt som eg hittil hadde trudd, no var eg beinhardt innstilt på å kome meg under vassflata, symje ned til botnen og bli der. Eg prøvde og prøvde, men nei. Ingenting gjekk. Så kom far min på den lure ideen som hadde funka så bra tidlegare, m.a. når vi hadde fisk til middag. Han kom på at det var eit sunnmørsbarn han her hadde med å gjere, og om det er noko sunnmøringar liker, så er det pengar og alt som er gratis. Så far min la ein femkroning på botnen av bassenget.
- Viss du klarer å ta han, får du han, sa han.
Og eg dykka. Resten er historie.


Laurdagsspalte i Nationen, 13.02.2010.